Na adres reakcji rocznika miejskiego „Bibliotheca Bielaviana” Władysław Rogowski przesłał kolejne współczesne zdjęcie, tym razem ul. Bohaterów Getta (Peterswaldauerstraße).
Ul. Bohaterów Getta (Peterswaldauerstraße), po 1945 r. ul. Piękna. Przedwojenna nazwa ulicy Peterswaldauerstraße – Droga na Pieszyce nawiązywała do kierunku w stronę Pieszyc (Peterswaldau). Na wniosek Komitetu Żydów Polskich w Bielawie ulica swą obecną nazwę ul. Bohaterów Getta otrzymała podczas sesji Miejskiej Rady Narodowej 26 czerwca 1947 r., dla uczczenia bohaterskich czynów obrońców warszawskiego getta.
Budynek przy ul. Bohaterów Getta 1 (Peterswaldauerstraße 1 – widoczny na współczesnym zdjęciu), na początku XX w. należał do kupca Augusta Gröschela, a od lat 20. XX w. był własnością Friedricha Wilhelma Gärtnera – zarządcy cegielni. Jest to budynek z końca XIX w., trzykondygnacyjny z poddaszem użytkowym. Obok tego budynku widać parking, który był zabudowany budynkiem mieszkalno-usługowym przedwojenną gospodą (widoczny na przedwojennym zdjęciu).
Przedwojenna gospoda „Preussische Krone” (Pruska Korona). Od 1894 r. do 1922 r. miał swoją siedzibę „Turnverein „Eichenlaub” (Związek Gimnastyczny „Liść Dębu”). W 1915 r. w sali gospodowej uruchomiono drugie bielawskie kino pod nazwą „Kronen” (Korona), działające do 1927 r.
Pierwszymi znanymi właścicielami gospody (1855 r.) byli panowie Teschner i Hanke. W 1897 r. gospodę prowadził Friedrich Wilhelm Gärtner. Potem gospodarzami byli kolejno Herman Waldbach (1908 r.), Franz Schadeck (1913 r.), ponownie Wilhelm Gärtner (1917 r.) i w 1919 r. Herman Wieland. Od I WŚ gospoda była własnością pobliskiej firmy winiarskiej „Friedrich Wendt & Söhne”. W 1915 r. Firma Wendta w 1927 r. splajtowała i część jej nieruchomości przejęło miasto i przeznaczono dla szkoły zbiorczej (świeckiej) nr 2. Po Wielkanocy 1928 r. przeniesiona do tych budynków szkoła miała 5 klas ze 172 dziećmi. Kierownikiem szkoły był Erich Merker, a nauczycielami Alfred Schulz, Karl Stein i jedna nauczycielka Ruth Hausam. Nauczycielem pomocniczym (Hilfslehrer) był Arthur Hiller, a nauczycielką dochodzącą, uczącą robótek ręcznych i prowadzenia gospodarstwa domowego, była nauczycielka „techniki” Katharina Exner. W czerwcu 1930 r. szkoła miała już 6 klas z 209 uczniami (103 dziewczynki, 106 chłopców).
Po wojnie w 1946 r. w budynku mieścił się Dom Kultury dla społeczności żydowskiej. W tym samym też roku przy tym budynku tej ulicy jeden z pracowników bielawskiego zakładu Bester – zastępca dyrektora technicznego porucznik inżynier Dowgiert, pochodzenia żydowskiego, został zamordowany.
Bibliografia:
R. Brzeziński, Gospody u stóp Gór Sowich. Studia z dziejów gastronomii Bielawy do 1945 roku, Bielawa 2006.
R. Brzeziński, Bielawa. Wędrówki ulicami miasta. Przewodnik. Bielawa. A walk through Bielawa. Guide, Brodziszów 2019.