Autor: Rafał Brzeziński

1 września 2019 r. odbyła się dziewiąta w sezonie 2019 Wędrówka ulicami miasta. Wędrówkę poprowadził dr Rafał Brzeziński. Każdy z nowych uczestników otrzymał pamiątkowy znaczek turystyczny z tej okazji.

Wędrówka rozpoczęła się przy ul. Hotelowej i szliśmy ul. Stefana Żeromskiego. Omówiliśmy sobie rozwój przestrzenny tej części miasta i budowę nowych ulic – łączników między  ul. Stefana Żeromskiego a ul. Wolności – najważniejszych arterii Bielawy. Takim łącznikiem była m.in. ul. Hotelowa, przed wojną wewnętrzna droga browaru mieszczącego się przy ul. Wolności 141.  Od lat 70. XX w. ówczesna naczelnik miasta Krystyna Wojciechowska dla kwartału ul. Wolności, ul. Stefana Żeromskiego, ul. Hotelowej i ul. Bankowej stworzyła projekt rozwoju przestrzenno-urbanistycznego pod nazwą Projekt Centrum. W ramach tego projektu wyburzono kilka domów przy ul. Wolności, część zabudowań pobrowarnych przy ul. Wolności 141 i w tym miejscu powstała ul. Hotelowa. W miejsce wyburzonych gospodarstw rolnych leżących przy urzędzie miejskim powstało Osiedle Centrum z dziesięciopiętrowymi wieżowcami. Pierwszy wieżowiec przy ul. Stefana Żeromskiego powstał w 1979 r.     

Następna Wędrówka ulicami miasta odbędzie się 15 września (niedziela) 2019 r. Spotykamy się o godz. 11.00 przy ul. Stefana Żeromskiego 41. Zwiedzimy halę tkalni, dawne szkolne warsztaty tkackie nieistniejącego już Technikum Włókienniczego. Atrakcją tej Wędrówki będą krosna tkackie. Zapraszamy  

18 sierpnia 2019 r. odbyła się ósma w sezonie 2019 Wędrówka ulicami miasta. Wędrówkę poprowadził dr Rafał Brzeziński. Każdy z nowych uczestników otrzymał pamiątkowy znaczek turystyczny z tej okazji.

Wędrówka rozpoczęła się przy ul. Stefana Żeromskiego 1. Omówiliśmy historię budynku w którym obecnie mieści się Zespół Szkół Społecznych. Jest to budynek z końca lat 30. XX w. wybudowany przez Fundację Hilbertów, bielawskiej rodziny, której protoplasta Carl Hilbert w Dzierżoniowie uruchomił jeden z największych młynów zbożowych na Śląsku. Mimo, że rodzina Hilbertów przeprowadziła się do Dzierżoniowa, swoją willę mieli przy ul. Pocztowej 14, tam gdzie dzisiaj mieści się Urząd Skarbowy, to i tak dalej udzielali się społecznie dla Bielawy. Rodzina Hilbertów odczuła piętno okresu nazizmu, członkowie tej rodziny byli aresztowani, przesłuchiwani i torturowani. Co ciekawe w 1933 r., kiedy w miastach zmieniały się nazwy ulic na te „właściwe politycznie”, ulicę przy której stoi budynek Fundacji Hilberta (ul. Stefana Żeromskiego 1) nazwano Adolf Hitler Strasse. Jakby na ironię była to wówczas piaszczysta, polna droga, tak jakby ówczesne władze Bielawy, radni i opinia społeczna wyrażała swój stosunek do faszyzacji Niemiec i ówczesnej władzy państwowej. Kolejnym przystankiem Wędrówki było dawne przedszkole, a obecnie Dom Opieki Społecznej (ul. Stefana Żeromskiego 2). To tutaj swoje ostatnie lata życia spędził trener bielawskiej sekcji lekkoatletycznej Bielawianki Tadeusz Szermer.  Zatrzymaliśmy się także na osiedlu domów dwurodzinnych przy ul. Rolnej. Jest to dawne osiedle pracownicze zakładów przemysłu bawełnianego Deutsche Textilwerke Mautner AG, później Meyer Kauffmann Textilwerke AG, a po wojnie Bielawskich Zakładów Przemysłu Bawełnianego im. Dąbrowszczaków, Bieltex). Przed wojną osiedle to, ze względu na złe warunki bytowe, pogardliwie było nazywane „Sibirien” (Syberia). Zwróciliśmy uwagę także na stację kolejową „Nieder Langenbielau” (Bielawa Wschodnia) z 1891 r. i  infrastrukturę kolejową. Obejrzeliśmy także gospodę-hotel „Zum Bahnhof” (Przy Dworcu) z 1898 r. i pobliski hotel z 1898 r najpierw prywatny, a później należący do zakładów włókienniczych Meyer Kauffmann Textilwerke AG. Kolej wraz z gospodą i hotelem dla przyjezdnych były oknem do nowego życia w Bielawie.  

Następna Wędrówka ulicami miasta odbędzie się 1 września (niedziela) 2019 r. Spotykamy się o godz. 11.00 przy ul. Hotelowej. Zapraszamy 

4 sierpnia 2019 r. odbyła się siódma w sezonie 2019 Wędrówka ulicami miasta. Spotkaliśmy się przy wejściu na ośrodek rekreacyjny Jezioro Bielawskie. Poznaliśmy historię zbudowanego w 1974 r., zbiornika wodnego i ośrodka wodnego o pierwotnej nazwie Ośrodek Wypoczynku Włókniarzy Sudety. Drugim ważnym przystankiem Wędrówki był teren dawnej filii obozu koncentracyjnego Gross-Rosen (FAL Langenbielau II), który powstał w drugiej połowie 1944 r. Przebywało w nim ok. 550 kobiet narodowości żydowskiej, głównie obywatelek polskich. Kobiety pracowały w bielawskich zakładach włókienniczych. Obóz został wyzwolony 8 maja 1945 r. przez żołnierzy sowieckich.  Kolejnym punktem przystankowym na trasie Wędrówki były wille przy ul. Janusza Korczaka. Są to dobrze zachowane wille fabrykanckie, które były budowane od początku XX w. Najczęściej były budowane z kamienia, cegły i z elementami czerwonego piaskowca noworudzkiego. Stąd też  nazwa tego rejonu nawiązująca do kamiennych domów – Kamieniczki (Steinhäuser). Zatrzymaliśmy się na dłużej przy ul. Janusza Korczaka 1 (Steinhäuser Allee 2). To dawna willa Heinza Rosenbergera. Zachowała się oryginalna kuta brama wjazdowa z inicjałami właściciela „HR”. Budynek powstał w 1904 r., a zaprojektował go wrocławski architekt Karl Grosser. Rosenberger w szczycie kopuły wieżyczki umieścił symbol żydowskiej gwiazdy Dawida. Wielką zagadką dla nas wszystkich okazał się budynek przy ul. Janusza Korczaka 4 (Steinhäuser Allee 3. To dawna willa Wolfganga Dieriga zaprojektowana przez niemczańskiego architekta Karla Bertholda. Budynek powstał w 1904 r. o czym świadczy data na ścianie budynku, a na bramie wjazdowej widnieje współczesna data 1901. Skąd taka rozbieżność? Obejrzeliśmy także tajemniczą i ciekawą architektonicznie willę przy ul. Janusza Korczaka 9 (Steinhäuser Allee 6). To dawna „Villa Luginsland” (Willa Wieża Wartownicza), która należała do Wilhelma Mittelstädta (ur. 15 marca 1869 r., zm. 1 lutego 1938 r.), syna Magdy Mittelstädt, córki Friedricha Dieriga seniora – właściciela firmy „Christian Dierig“. Willa została zbudowana w 1900 r. według projektu Hermanna Schatteburga, a później Emila Werlera. Jak opowiedział nam jej obecny właściciel, willa była rozbudowana w latach 30. XX w. Podczas Wędrówki obejrzeliśmy także dawną, przedwojenne turystyczne schronisko młodzieżowe. 

Organizatorem Wędrówek jest Miejska Biblioteka Publiczna w Bielawie. Wędrówkę poprowadził dr Rafał Brzeziński. Każdy z nowych uczestników otrzymał pamiątkowy znaczek turystyczny z tej okazji. Zapraszamy na kolejną Wędrówkę 18 sierpnia 2019 r. Spotykamy się o godz. 11.00 przy ul. Stefana Żeromskiego 1. 

21 lipca 2019 r.. odbyła się szósta w sezonie 2019 Wędrówka ulicami miasta. Wystartowaliśmy przy ul. Leśnej (przystanek autobusowy) o godz. 11.00. Organizatorem Wędrówek jest Miejska Biblioteka Publiczna w Bielawie. Wędrówkę poprowadził dr Rafał Brzeziński. Każdy z nowych uczestników otrzymał pamiątkowy znaczek turystyczny z tej okazji. 

Na początku zwróciliśmy uwagę na specyfikę gospodarczą rej części Bielawy w XIX i XX w. tj. przemysł drzewny. Ważnym punktem tej Wędrówki był budynek przy ul. Leśnej 3. Ten dzisiaj niepozorny budynek wraz z zabudowaniami gospodarczymi to był dawniej tartak. Tartak należał do Paula Holzapfela i Ullricha. Z czasem jedynym właścicielem został Holzapfel. Powyżej zabudowań zachował się ślad stawu w którym spiętrzano wodę do napędu maszyny tartacznej. Później przyszła epoka pary i wówczas tartak został wyposażony w lokomobilę wyprodukowaną w Mannheim.   

Następna Wędrówka ulicami miasta odbędzie się 4 sierpnia 2019 r. Spotykamy się o godz. 11.00 przy przystanku autobusowym Bielawa. Jezioro Bielawskie.   

7 lipca 2019 r. odbyła się piąta, w sezonie 2019, Wędrówka ulicami miasta. Wycieczka rozpoczęła się o godz. 11.00 z przystanku autobusowego przy ul. Leśnej. Wędrówkę poprowadził dr Rafał Brzeziński. 

Wędrówkę rozpoczęliśmy od omówienia historii rejonu zwanego do 1945 r. Neubielau (NowaBielawa). Przeszliśmy ul. Nowobielawską, która do 1945 r. nazywała się: Neubielauergrund (polska nazwa tej ulicy to spolszczenie przedwojennej nazwy Nowobielawska Dolina). Omówiliśmy strukturę dawnych zawodów w tym rejonie, ręcznych tkaczy, drwali, stolarzy. Omówiliśmy także warunki rolne i hodowlane w tej okolicy.  Szczególną uwagę poświęciliśmy historii zakładu serowarskiego Erste Mittelschlesische Käsefabrik Arthura Reimanna (Pierwsza Fabryka Serów w Środkowym Śląsku) przy ul. Nowobielawskiej 41 (Neubielauergrund 41). Uwagę wędrowców zwróciła także krótkotrwała historia kamieniołomu. Największą atrakcją tego rejonu zawsze była przyroda i piękne widoki dlatego dużą część poświęciliśmy na omówienie historii tutejszej turystyki.  

Następna Wędrówka ulicami miasta odbędzie się 21 lipca 2019 r.. Spotykamy się o godz. 11.00 w tym samym miejscu, przy ul. Leśnej (przystanek autobusowy). Zapraszamy

16 czerwca 2019 r. odbyła się czwarta, w sezonie 2019, Wędrówka ulicami miasta. Wycieczka rozpoczęła się o godz. 11.00 z przystanku autobusowego przy ul. Leśnej. Wędrówkę poprowadził dr Rafał Brzeziński. 

Wędrówkę rozpoczęliśmy od omówienia budynku przy ul. Leśnej 2 (Grüner Weg 2). Była to dawniej gospoda „Zum Weißen Bock” (Pod Białym Kozłem). Nazwa, według XIX-wiecznego bielawskiego kronikarza Antona Hanniga, pochodziła od nazwiska Hansa von Bocka (lub jego herbu), właściciela tej gospody w 1578 r. Jest to niezwykła, unikalna perła historyczna Bielawy. Teren gdzie mieściła się gospoda i młyn wodny to majątek należący do rodzin hrabiowskich. Pierwszymi właścicielami majątku oraz działającej tutaj karczmy z prawem wyszynku byli panowie von Peterswald z Pieszyc. W 1578 r. majątek ten od spadkobierców Siegmunda von Peterswalda kupił Hans von Bock. Nabywcy majątku budowali na swoim terenie młyny, więc i tutaj młyn zbudowali. Działalność tego młyna połączyli z prowadzeniem gospody nazywanej „Mühlenschank” (Szynk Młyński), która stała się integralną częścią działalności młyna i razem z nim przekazywana była w kolejne ręce. Później poszliśmy ul. Sowią, którą przed wojną nazywano Eulenbahnstraße (Eulenbahnstraße w tłumaczeniu na język polski to ulica Kolei Sowiej). Przedwojenna nazwa tej ulicy związana była z linią kolejową i mieszczącą się tutaj jedną z jej stacji – „Neubielau”. Przeszliśmy także fragment ul. Nowobielawskiej, która do 1945 r. nazywała się: Neubielauergrund (polska nazwa tej ulicy to spolszczenie przedwojennej nazwy Nowobielawska Dolina).

Następna Wędrówka ulicami miasta odbędzie się 7 lipca 2019 r.. Spotykamy się o godz. 11.00 w tym samym miejscu, przy ul. Leśnej (przystanek autobusowy). Zapraszamy

14 czerwca (piątek) 2019 r. na dziedzińcu przed Miejską Biblioteką Publiczną w Bielawie przy ul. Piastowskiej 19c (dziedziniec Art Inkubatora) odbył się koncert II Beatlesowskie Granie Marka Cieśli. Marek Cieśla zagrał i zaśpiewał piosenki Beatlesów po polsku według własnego przekładu i aranżacji.

Marek Cieśla jest znanym malarzem, śpiewa i gra. Pisze również wiersze. Jego wiersze ukazały się m.in. w bielawskim wydawnictwie bibliotecznym Bibliotheca Bielaviana w 2013 r. w tomiku Im… i w 2019 r. w tomiku Im-puls w serii literackiej Sudecka poezja i proza V i Sudecka poezja i proza XXIX.

W maju 2019 r. w Bielawie przy ul. 3 Maja 25 były prowadzone prace archeologiczne przez archeologa Tomasza Murzyńskiego z Wrocławia. Przy współpracy z dr. Rafałem Brzezińskim udało się stworzyć plan zabudowań nieistniejących już dzisiaj budynków dawnego dużego gospodarstwa rolnego i wydatować poszczególne budynki, okresy przebudowań i modernizacji.
Podczas tych badań archeologicznych zostały znalezione także artefakty ruchome o różnej datacji. Te ruchome zabytki archeologiczne zgodnie z Art. 35 o ochronie zabytków stanowią własność Skarbu Państwa, a za zgodą Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków zgodnie z Art. 36 zostały przekazane w depozyt do Bielawskiej Placówki Muzealnej w Bielawie – dział regionalno-badawczy Miejskiej Biblioteki Publicznej przy ul. Piastowskiej 19b, która wydaje promesy na badania w Bielawie i okolicy.. Bielawska placówka spełnia wymagania do przechowywania, konserwowania, inwentaryzowania i udostępniania do badań naukowych ruchomych zabytków kultury materialnej i duchowej.